Kısırlık (İnferlite) nedir? Tanı, değerlendirme ve tedavi

Kısırlık (İnfertilite) nedir?

Düzenli, korunmadan cinsel ilişkiye rağmen bir yıl içinde gebe kalamama durumuna infertilite (Kısırlık) adı verilir. Daha önce hiç gebelik olmamışsa primer (birincil) infertilite olarak adlandırılır. Önceden gebeliği olmuşken sonradan gebelik olmuyorsa sekonder (ikincil) infertilite denir. Görülme sıklığı yaklaşık % 5-10 olarak belirtilmektedir. Yani her 10 kişiden biri gebe kalmakta güçlükle karşılaşmakta ve tedaviye ihtiyaç duymaktadır.

Haftada en az iki kez korunmasız düzenli cinsel beraberliği olan bir çiftin 6 ay içinde % 50, bir yıl içinde % 84 ihtimalle gebe kalması beklenir. Bir yılın sonunda gebelik elde edilememişse bu çiftin bekleyerek gebelik elde etme şansı %3-5 oranlarına düşer. Bu nedenle bir yılın sonunda gebe kalamayan çiftlerin sebebe yönelik araştırma ve tedavi için bir jinekoloğa müracaat etmeleri önerilir. 35 yaşından büyük kadınlarda 6 ay beklemek yeterlidir diğer yandan görünür bir sebebi olan çiftlerde bu süreyi beklemeye gerek yoktur.

Gebelik nasıl oluşur?

Kısırlık nedenlerini daha iyi anlamak için gebeliğin nasıl oluştuğunu sırayla inceleyelim.

• Düzenli adet gören bir kadın genellikle adet döngüsünün ortalarına doğru yumurtlar. Yani hormonlarının etkisi ile gelişen ve olgunlaşan bir yumurta yumurtalıklardan karın boşluğuna salıverilir.
• Yumurtanın hareket kabiliyeti yoktur. Yumurtalığın etrafında onu kısmen çevreleyen fallop tüplerinin uç kısmı (fimbria) yumurtayı kaparak içine alır ve onu tüp içinde ilerleterek rahime doğru sürükler
• Bu dönemde yeterli sayıda, hareketli ve şekil olarak yeterli oranda normal spermin rahim içinden geçerek tüplere ulaşması ve yumurtanın etrafını sarması gerekir. Bu spermlerden sadece biri yumurtanın kabuğunu delerek içine ulaşır ve yumurta kapanarak diğer spermlerin girişine izin vermez. Döllenme denen bu işlem tüpte gerçekleşir.
• Spermle yumurtanın birleşmesi sonucu oluşan embriyo tüpün hareketleri ile tüp içinde rahim içine doğru sürüklenir. Döllenmeden yaklaşık 5 gün sonra rahim içine tutunarak yuvalanır ve gebelik oluşur.

Gebeliğin oluşabilmesi için;

• Yeterli, sayıda, harekette ve morfolojide (şekil, yapı) sperme ihtiyaç vardır
• Yeterli rahim iç boşluğu (en az 2,5 cm3) olmalı
• En az bir tüp açık olmalı, tüplerle yumurtalıklar arasındaki yakınlık ve ilişki bozulmamış olmalıdır
• Yumurtlama gerçekleşmelidir

Bu aşamalardan bir veya bir kaçında problem olması halinde infertilite (Kısırlık) problemi ortaya çıkar.

Kısırlık sebepleri nelerdir?

İnfertilite (Kısırlık) kadına, erkeğe veya her ikisine ait nedenlerle oluşabilir.

Erkeğe ait sebepler; İnfertil çiftlerin yaklaşık %40 kadarında görülür

• Sperm sayı, hareket veya şekil bozuklukları
• Sperm üretiminin olmayışı
• Sperm boşaltım kanallarında tıkanıklık
• Genetik bozukluklar

Kadına ait sebepler; İnfertil çiftlerin yaklaşık %40 kadarında görülür

• Yumurtlama bozuklukları (Polikistik over sendromu, ileri kadın yaşı, azalmış yumurtalık rezervi, erken menopoz…)
• Fallop tüplerinin kapalı olması (Enfeksiyon, endometriozis veya geçirilmiş ameliyatlara bağlı tüplerde tıkanıklıklar olabilir. Beraberinde hidrosalpenks olabilir.
• Uterus (Rahim) anomalileri (Doğumsal anomaliler, myom, ,adenomyozis, rahim içi yapışıklıklar)

Her iki partnere ait sebepler ; İnfertil çiftlerin yaklaşık %20 kadarında görülür

• Unexplained infertilite (Sebebi izah edilemeyen kısırlık)
• Genetik sebepler
• Yaş faktörü
• İmmünolojik faktörler

Gebe kalamama şikâyeti ile gelen bir çiftte ilk değerlendirme nasıl yapılır?

Düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen istediği halde bir yıl içinde gebe kalamayan bir çift jinekoloğa başvurmalıdır. Kadın yaşı 35 üzerinde ise 6 ay içinde gebelik olmadığında başvurması önerilir.

İlk başvuruda çiftin birlikte doktorla görüşmesi ve sorulara açık yüreklilikle yanıt vermesi tedaviye uyumu ve başarı şansını artırır. İlk başvuruda sorulan sorular ve istenen belgeler şunlardır,

Yaşlarınız, Evlilik süresi, ne kadar zamandır gebe kalınamadığı, Daha önce gebelik olup olmadığı ve akıbetleri, geçirilen hastalıklar,

Ameliyatlar, ailede sistemik veya genetik geçişli hastalık olup olmadığı

Adet düzeni Önceki tetkik ve tedavilere ait dokümanlar

Alışkanlıklar (sigara, alkol vs.) Sürekli kullanılan ilaçlar

• Yukarıdaki soruların yanıtları ve dokümanların incelemesini takiben kadının muayenesi yapılır. Boyu ve kilosu ölçülerek vücut kitle indeksi bulunur.
• Jinekolojik muayene, spekülüm muayenesi ve ultrasonografi yapılır.
• Erkeğin varsa sperm analizleri incelenir, gerekirse üroloji konsültasyonu yapılır. Yoksa yeni bir sperm analizi istenir.
• Kadının tüplerinin açık olup olmadığını değerlendirmek için HSG (Rahim filmi) gerekli olgularda istenebilir.
• Muayene ve tıbbi öykü sonrasında gerekli olgularda ileri tetkikler istenir.

Ferlite Koruyurucu yöntemler

Kısırlık tedavisi?

Tedavi nedene yönelik olarak ve çiftin durumu dikkate alınarak planlanır. Gebe kalamamaya yönelik düzeltilebilir bir neden tespit edilirse bunun tıbbi veya cerrahi yollarla tedavisi yoluna gidilir. Nedene yönelik tıbbi veya cerrahi tedavilerden sonuç alınamazsa yardımcı üreme tedavilerine başvurulur.

Tedavi planlanırken;

• Kadın yaşı ve yumurtalık rezervi
• Sperm sayısı, hareket ve morfolojisi
• Kısırlık (İnfertilite)süresi
• Rahim ve tüplerin durumu
• Cinsel fonksiyon bozukluğu olup olmadığı dikkate alınır.

YARDIMCI ÜREME YÖNTEMLERİ α TEDAVİ SEÇENEKLERİ

• Ovulasyon indüksiyonu (Yumurtlama takibi) ve zamanlanmış ilişki
• İntrauterin inseminasyon (Aşılama)
• İVF-ICSI (Tüp bebek) tedavileri

Bu yöntemlerin detaylı açıklamaları ve başarı oranlarını ilgili makalelerde okuyabilirsiniz.

Bu konularda sorularınızı 0532 431 03 06 veya 0212 310 31 00 nolu telefonlardan Dr Müstecep Kavrut’a sorabilirsiniz.
Bu konuda detaylı bilgi ve yardım almak için merkezimizde randevu alarak yapacağınız öngörüşmeler ücretsizdir. Telefon ve mail adresinizi vererek veya danışma formumuzu doldurmanız halinde sorularınızı yanıtlayabilir, size detaylı bilgi ve yardım için geri dönüş yapabiliriz.