Başarılı Tüp Bebek İçin Önemli Noktalar

Başarılı tüp bebek tedavisi için önemli noktaların başında çocuk sahibi olmak için başvuran çiftin yeterli zaman ayrılarak detaylı değerlendirilmesi gelir. Bu yolla başarıyı etkileyen faktörler belirlenmiş olur ve olası düzeltilebilir nedenlere tedavi öncesinde müdahale edilir.

Başarıyı etkileyen faktörleri iki gruba ayırmak gerekir, çifte ait olanlar ve merkeze ait faktörler. Merkeze ait faktörler ile çifte ait düzeltilebilir faktörler hekiminizin ve merkezin seçimi noktasında önem kazanmaktadırlar.

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE BAŞARIYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Kadına ait faktörler; Yaş, yumurta rezervi, daha önceki gebelikleri ve akıbetleri, kısırlık nedeni ve süresi, daha önce başarısız tüp bebek denemeleri olması ve sayısı, kromozom yapısı ve vücut ağırlığı

Erkeğe ait faktörler; sperm sayı, hareket ve kalitesi, sperm kaynağı (meni, testisten ameliyatla edilmesi) ve kromozom analizi

Merkeze ait faktörler;

Başta hekim ve embriyolog olmak üzere tüp bebek ekibinin tecrübe ve donanımı

Merkezin yaş gruplarına göre gebelik oranları, canlı doğum oranları (taze ve dondurulmuş sikluslarda)

Maturasyon (yumurta olgunluğu), fertilizasyon (döllenme) oranları

Blastokiste gidiş (Day 5) ve embriyo dondurma oranı

İmplantasyon (embriyo tutunması) ve çoğul gebelik oranları,

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE BAŞARI NASIL ARTIRILABİLİR

Tüp bebek tedavisinde başarıyı artırmada en önemli nokta başarısız olunan tedavilerin tüm aşamalarıyla dökümante edilerek iyi değerlendirilmesidir. Buna göre yapılacak ek incelemelerle başarısızlığın olası nedenleri tespit edilerek çözümler aranır. İkiden fazla tedavide iyi kalitede embriyo verilmesine rağmen gebelik elde edilemediyse rahim içinin tutuna bilirliği ayrıntılı araştırılmalı ve bunu artırmaya yönelik yöntemlere başvurulmalıdır.
Endometrial reseptiviteyi yani rahim içini embriyoların tutunmasını artırmak için;

1. SİS (Salin infüzyon sonografi), Rahim filmi (HSG), Histeroskopi veya gerekli durumlarda Laporoskopi yöntemlerinden birini uygulayarak polip, sineşi (rahim içi yapışıklıları), myom veya ince endometrium (tedavi sırasında rahim içinin yetersiz kalınlaşması) gibi embriyonun tutunma şansını azaltan faktörlerin ortadan kaldırılması

2. Endometrial injury: (Rahim içi uyarımı) Yeni bir tüp bebek tedavisine başlamadan hemen önce âdetin belirli dönemlerinde sıklıkla 20-21. Günlerde rahim içine pipella ile çizik atılarak uyarılması

3. İmmünoterapi : Bağışıklık sistemini baskılayıcı veya kan akımını artırıcı ilaçlar, Aspirin, Heparin, steroidler veya intravenöz immünglobulin kullanımı veya antioksidanların kullanımı. Bu yöntemlerin başarıyı artırıcı etkisi kesin olarak gösterilemese de ampirik tedaviler olarak uygulanmaktadır.

Embriyolara yönelik tedaviler;

4. Preimplantasyon genetik tarama (PGT): Genetik olarak sağlam olan embriyoların seçilerek transfer edilmesi

5. Assisted hatching: Embrıyonun kendisini çevreleyen zarı (zona pellucida) yırtarak dışarıya çıkmasını ve dolayısıyla rahim içine yerleşmesini kolaylaştırmak amacıyla transfer öncesinde kimyasal, mekanik veya lazer yöntemleri ile bu zarda küçük bir delik açılarak embriyonun dışarı çıkması (hatching) kolaylaştırılmaktadır. Bilimsel çalışmalara göre bu yöntemle gebelik oranlarında anlamlı bir yükselme olduğu gösterilmiştir.

6. Co-culture (Yapay rahim içi uygulaması) Tedaviye başlamadan önceki ayda rahim içinden alınan küçük bir parça (endometrial biopsi) yapay olarak laboratuar ortamında hücre kültürü yapılarak üretilir. Embriyolar gelişimlerini olumlu etkileyecek olan büyüme faktörleri, proteinler ve besleyici maddeler yönünden zengin olan rahim içi doku kültürü içinde kültüre edilirler. Ayrıca yapılan işleme bağlı olarak rahim içi uyarımının da olumlu etkisinden yararlanılır. Günümüzde geliştirilen kültür mediumlarının embriyo gelişimini başarıyla 5-6. Günlere kadar götürmesi nedeniyle bu yöntem popularitesini kaybetmiştir.

7. Blastocyst transferi (Blastokist kültürü)Bu yöntemin önemli avantajları embriyo gelişimini tutunmadan önceki en son aşamaya kadar götürerek tutunma potansiyeli en yüksek olan embriyoların seçimine imkân tanımasıdır. Gelişim potansiyeli ve canlılığı yüksek embriyolardan daha az sayıda transfer ederek çoğul gebelikler önlenebilir.

8. Embriyo Transferi Tekniği ve Stratejisini İyileştirmek: Bir tüp bebek tedavisinin başarısında yumurtaların uyarılmasında uygulanan tedavi protokolü, yakın takip ve monitorizasyon ile embriyoların laboratuvar ortamında geliştirilme koşullarının % 80 payı vardır. Embriyo transferi en son ve en önemli aşamalardan biri olup başarıda yaklaşık % 20 paya sahiptir. Transfer öncesi katater denemesi, ultrason kılavuzluğunda Embriyo transferi yapmak rutin uygulamalardır. Bunların yanında ultrasonda endometrium kalınlığı ve paterni ile tutunmayı etkileyebilecek hormonal parametreleri de dikkate alarak gerekirse embriyoları dondurma ve daha sonra transfer etmek tekrarlayan başarısızlıkları olan olgularda başvurulabilir. İyi kalite embriyolarla yapılan taze transferler ile gebelik elde edilemiyorsa dondurulmuş embriyoların transferi denenmelidir. Bunda da başarı elde edilemediği durumlarda ERA testi yapılarak rahim içinin embriyoların tutunmasına uygun olup olmadığı ve transfer zamanlaması yeniden değerlendirilmelidir. Bu test ile transfer döneminde rahim içinden parça alınarak genetik analiz yapılmakta ve rahim içinin tutunma için uygunluğu değerlendirilmektedir.

Multifactorial tedavi seçenekleri

9. Hidrosalfenks tedavisi: İçi sıvı dolu kapalı tüplerin tüp bebekte başarı şansını %50 azalttığı belirtilmektedir. Taze veya dondurulmuş embriyoların transferi öncesinde kapalı ve içi sıvı dolu tüpler yani hidrosalpenksin laporoskopi ile çıkarılması başarıyı artırmaktadır. Karın içi yapışıklıklar veya yumurta rezervinin çok az olduğu durumlarda tüplerin tamamının çıkarılması uygun olmayacaksa rahimden çıkış noktalarından bağlanarak rahim ile tüplerin ilişkisi kesilebilir.
10. Endometriozisin tedavisi: Rahim içi dokunun rahim dışına yerleştiği durumlara endometriozis adı verilir. Yumurtalıklarda kist şeklinde olduğunda endometrioma veya çikolata kisti denmektedir. Rahim kas tabakası içine yerleştiğinde ise adenomyozis denmektedir. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan olgularda 4 cm den büyük çikolata kistlerinin çıkarılması, endometriozisin baskılanması başarıyı artırabilir. Özellikle adenomyozisi olan olgularda embriyoların dondurulması, baskılama tedavisi sonrasında transferi başarıyı artırabilir.

11. Sperm eldesi ve seçiminde değişiklikler: Menide spermin olmadığı (Azoospermi) olgularda Mikro TESE denilen yöntemle testislerden cerrahi yolla sperm elde edilmektedir. İyi bir teknik ve yeterli süre ayrılarak yapılması sperm elde etme şansını artırır. İşlem öncesi erkeğin muayene ve değerlendirilmesi gerekli durumlarda tıbbi tedavi yapılması sperm bulma şansımızı artırır. Elde edilen spermlerin taze kullanımı artan iyi kalitedeki sperlerin dondurulmasını öneriyoruz. Bunun yanında sperm sayı, hareket ve morfolojisinde ciddi bozuklukların olduğu olgularda IMSI denilen yöntemle yüksek büyütmeli mikroskoplar ile (6500-8000 kat büyüterek) sperm seçimi yapılabilir.