Tanım olarak tüp bebek tedavisi; kadın yumurtaları ve erkek sperminin vücut dışına alınarak, laboratuvar ortamında döllenmeleri ve oluşan embriyoların 2-5 gün kadar inkübatör denilen cihazlarda gelişimlerinin sağlanarak tekrar rahim içerisine transferine denir. İnkübatörler; ısı, Oksijen, CO2, pH ve nem gibi vücut içindeki fiziksel koşulları laboratuvar ortamında sağlayarak embriyonun büyüme ve gelişmesine imkân sağlayan cihazlardır. Bu cihazlar içine konan döllenmiş yumurta yani embriyonun beslenmesi ve gelişimi medium denilen özel sıvı besleyici solüsyonlar ile olur.
Kimlere tüp bebek tedavisi yapılır?
Düzenli cinsel beraberliğe rağmen doğal yollarla bir yıl içinde gebelik elde edilemeyen çiftlerde kadının jinekolojik muayenesi ve çiftin temel tetkikleri istenir. Bu çerçevede erkekte sperm analizi, kadında ultrasonografi ile rahim ve yumurta rezervi değerlendirilmesi, hormon tetkikleri (TSH, Prolaktin) ve HSG (Rahim filmi) ile tüpler ve rahim içi incelenir. Bunların sonucunda doğal yollarla gebelik şansı olmayan veya çok azalmış olanlar, yumurta takibi veya aşılama ile gebelik elde edilemeyenlerde tüp bebek tedavisine başvurulur. Bunlar başlıca;
- Sperm sayı veya hareketi çok az olan veya hiç olmayanlar. Sperm sayı, hareket ve şekil bozuklukları, menide hiç sperm bulunmayanlar (Azoospermi)
- Kadında tüplerin kısmen veya tamamen kapalı olması veya yapışıklıklara bağlı fonksiyonlarını yapamamaları, tüplerin hasarlı olması
- Yumurtlama bozuklukları, yumurtlayamama, yumurta rezervi veya kalitesinde azalma
- Endometriozis (Çikolata kisti), Adenomyozis (Rahim kas tabakaları arasında endometriozis olması)
- Rahim ağzı veya bağışıklık sistemi nedenli kısırlık (Servikal veya immünolojik faktör)
- Genetik nedenler (Çiftlerden bir veya ikisinde kromozom bozukluğu olan veya genetik geçişli hastalık taşıyıcısı olanlar)
- İlişkiye girememe (Vaginismus veya erkekte cinsel fonksiyon bozuklukları, sertleşme ve boşalma problemleri)
- Sebebi izah edilemeyen infertilite (Nedeni bilinmeyen kısırlık)
- Üreme fonksiyonlarını korumak amacıyla, kanser veya başka bir nedenle üreme fonksiyonlarını kısmen veya tamamen kaybetme riski olanlar
Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen faktörlerin başında kadın yaşı ve yumurtalık rezervi gelir. Bunun yanında yumurta ve spermin kalitesi, önceki tedavilerin ve/veya gebeliklerin sonuçları, rahim ve tüplerin durumu, genetik faktörler ve eşlik eden patolojilerin etkileri bilinmektedir. Tedavinin uygun şekilde bireyselleştirilmesi, tüp bebek laboratuvarının tecrübe ve teknolojik imkânları ile embriyo transferinin iyi ve kolay yapılması da sonuca etkili faktörlerdir.
Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen rahme ve tüplere ait patolojilerin birçoğuna tanı koymak ve düzeltmek mümkündür. Detaylı bir anamnez (hasta hikâyesi), jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile rahim filmi bunların tanısını koymada çoğu zaman yeterli olmaktadır. Bu patolojiler; hidrosalpenks, uterin anomaliler, uterin sineşi, polip, miyom, ince endometrium, endometriozis ve adenomyozis ile servikal patolojilerdir.